SANKARA™

Б.Хонгорзулын ээж Б.Бо­лормаа "Ганц худаг"-т хориг­дож буй. Сүхбаатар дүүргийн анхан шатны шүүх Б.Болор­маад долдугаар сарын 1-нд үймээнд оролцож, төрийн цагдаагийн өмнөөс чулуугаар зэвсэг хийн дайрсан гэх үн­дэслэлээр гурван жилийн ял оноосон аж.

Б.Хонгорзултай уул­за­хаар XIV дунд сургуульд очиход ангийнх нь багш Д.Цог­золмаа "Хонгорзул манай ангийн тэргүүний сурагчдын нэг. Ээж нь ч хоёр хүүх­дийнхээ төлөө маш их зүт­гэдэг. Түүнийг манай сургуу­лийн бүх багш нар танина. Өдөр бүр л хүүх­дүүдээ асууж, сураглаж явдаг юм. Гэтэл долдугаар сарын 1-ний хэргээр шоронгийн хаал­га татчихлаа. Би Хонгорзу­лын­хаа ээжийг үймээн зохион байгуулаад, хүмүүсийг уриа­лаад явах хүн биш гэдэгт итгэдэг. Гэтэл зарим телеви­зээр Б.Болормааг "МАХН-ын байр шатаасан. Тиймээс охин нь ээжийгээ өршөөхийг гуйж байгаа" мэтээр гаргах юм. Энэ нь охинд маш хүндээр тусч байгаа" гээд ярилцахгүй байсан нь дээр гэсэн юм.

Харин Б.Хонгорзул "Миний ээж буруу хэрэг хийгээгүй. Тиймээс би хүмүүсээс ичих­гүй" гээд ээжийнхээ, амьдар­лынхаа талаар ярихыг зөв­шөөрсөн юм. Ээжийн­хээ тухай ярих бүртээ хоо­лой нь зангирч байсан ч нэг ч удаа нулимс унагасангүй.

-Миний дүүгийн шүд нь өвдөөд байгаа гэсэн гайгүй юу. Эмчлүүлж чадав уу?
-Долоо хоногийн өмнөөс шүд өвдөөд, буйл хавдчих­сан. Шүдээ эмчлүүлээд дөрөв хоног хичээлдээ суусангүй. Зарим үед ээжийнхээ эгчтэй эмнэлэг явна. Гэхдээ сүү­лийн өдрүүдэд ганцаараа эмнэлэг явдаг болсон. Эгч маань завгүй л дээ. Шүдээ эмчлүүлж байгаа болохоор гайгүй байна. Олон хоног хичээлээ хийхгүй бол сурла­га муудна гээд сургуульдаа ирлээ.

-Ээжийгээ явснаас хойш хаана амьдарч байгаа вэ?
-Ээжийг шорон руу аваад явснаас хойш дүү бид хоёр эмээгийнд байгаа. Эмээ бид хоёрыг халамжилж байгаа ч гэсэн ээж байхгүй болохоор нэг л муухай. Гэртээ ч, гадуур явсан ч, хичээл дээрээ бай­сан ч ээж минь нүдэнд хараг­даад байх юм. Бие муутай болохоор яаж байгаа бол гэж санаа зовоод л.

-Дүү нь хэддүгээр ангид сурдаг билээ?
-Хоёрдугаар анги. Харин би дөрөвдүгээр ангид сурдаг. Бид хоёр сургуулийнхаа сайн сурагчдын тоонд ордог юм. Дүү маань сүүлийн үед ээжийг санаад байх шиг бай­на. Шөнө "Ээж ээ" гэж орилж зүүдлээд, уйлаад байгаа. Бас хүнтэй ч юм ярихгүй, бодол болоод л. Бид хоёр хоёулаа ээжийгээ санаж байгаа ч дүүгээ илүү өрөвдөх юм.

-Та нар өмнө нь эмээ­гээсээ тусдаа амьдарч бай­сан уу. Ээж нь юу хийдэг байсан бэ?
-Манай аав намайг дөрвөн настай байхад яваад өгсөн. Биднээс тусдаа амьдардаг. Бид гурав ээжийн хамаатны гэрт амьдардаг байлаа. Ээж хоол хийж "Нарантуул" зах дээр зардаг. Банштай цай, бууз нь сайн борлогдвол өдөрт арван мянган төгрөг олчихно. Түү­гээрээ бид хоёрт хувцас авч өгөөд, хоол ундаа залгуулдаг. Ээж маань "Ми­ний хоёр хүү­хэд онц сураад "том" хүн болоорой. Тэгвэл ээж нь жаргана" гээд бид хоёрт хэ­рэг­тэй бүх зүйлийг яаж ийж байгаад авч өгдөг. Бид хоёр ч гэсэн ээжийнхээ үгэнд ороод л. Дүү бид хоёр амралтынхаа өдөр ээжтэйгээ хамт хоол зардаг. Ээжийн бие өвддөгийг эс тооцвол манайх гоё айл байсан.

-Ээжийнх нь юу өвддөг юм бэ?
-Бамбай булчирхайтай юм. Өвчин нь хүндрээд гу­рав­дугаар үедээ орчихсон. Ээж хоолоо зарж ирчихээд, бид хоёрын хичээлийг дав­туулдаг. Тэгээд зарим үед нүүрээ цэвэрлэж байгаад ухаан алдаад уначихдаг. Тэр үед дүү бид хоёр маш их айдаг. Тэгээд ээж бид хоёрыг айлгахгүй гээд бамбайгаа эмчлүүлж байсан юм. Бүр эмчийн хяналтад орчихсон. Долдугаар сарын 1-нд шин­жилгээнийхээ хариуг авах гэж яваад үймээнийг харсан гэ­сэн.

-Үймээнд оролцоогүй юм уу?
-II эмнэлэгт бамбай бул­чир­хайны шинжилгээ өгсний­хөө хариуг авчихаад 14.30 цагийн үед гэр рүүгээ явж байхад нь хүмүүс жагсаж байсан гэсэн. Жагсаалд очоод Жаргалсайхан дарга үг хэлэхийг харж байтал цагдаа нар хэдэн хүүхдүүдийг өшиг­лөөд зодоод байсан гэсэн. Тэр хүүхдүүд хүмүүсийн дундаас шил, лааз л түүж явснаас цагдаад саад болоогүй юм билээ. Ээж хүүхдүүдийг бит­гий зод гэтэл цагдаа "Дуугүй бай, муу хар авгай" гэж до­ромжлоод, хөөсөн гэсэн. Тэ­гэ­хээр ээжийн уур хүрээд, хайрга шидсэн гэдэг.

-Тэгээд яагаад ээжийг чинь баривчилсан юм бол?
-Ээж долдугаар сарын 3-нд аавтай уулзахаар ажил руу нь явсан. Тэгээд МУИС-ийн орчимд явж байхад нь цагдаа нар таарч "Та над руу чулуу шидсэн хүн мөн байна" гээд баривчилсан гэсэн. Ээжийг Сүхбаатар дүүргийн цагдаа­гийн хэлтэст "Чулуу шидсэн биз дээ" гэх мэтээр байцааж байгаад явуулсан. Ээж ч үнэнийг хэлсэн гэсэн. Тэр­нээс хойш хааяа дуудаж байцаадаг байсан юм. Гэтэл шүүх хурал болохоос хэд хоногийн өмнө ээж, дүү хоёр гэрт байхад цагдаа нар ирээд ээжийг баривчлаад явсан байна лээ. Намайг хичээлээ­сээ ирэхэд дүү маань уйл­чихсан ганцаараа байсан. Цаг­даа нар миний дүүг уйлуулж орхиод ээжийг маань шорон руу аваад явсан нь тэр.

Шүүгчид ээжийг МАХН-ын байрыг шатаасан, цагдааг зодсон гээд гурван жилийн ял оноосон. Шүүх хурал аравду­гаар сарын 21-нд болсон. Ээжийгээ цагаадна гэж итгэж байсан болохоор бид хоёр очоогүй. Хурлын үеэр ээжий­гээ уйлаад л байсныг эгчээс мэдээд бид хоёр зөндөө уйл­сан.

-Шүүх хурлаас хойш ээжтэйгээ уулзсан уу?
-Нэг л удаа очсон. Ээжийн минь царай цонхийгоод, муу­хай болчихсон байна лээ. Ээж ч уйлаад, дүү ч уйлаад хэцүү байсан. Дүү маань "Би ээж­тэйгээ үлдье" гээд уйлаад явдаггүй, өрөвдмөөр.

-Ээжийнх нь бие гайгүй байна уу?
-Шоронд гурван удаа ухаан алдсан гэсэн. Чийгтэй газар бамбайных нь өвчин хүндрээд байгаа. "Ганц ху­даг"-ийн эмч "Битгий бааш­лаад ажилд саад болоод бай" гэж загнасан гэсэн.

Би урьд нь алдартай сэт­гүүлч болоод ээжийнхээ өвч­нийг гадаадад эмчлүүлнэ гэж боддог байлаа. Харин сүүлийн үед нэртэй сэтгүүлч болж байгаад ээжийгээ хэлмэгдэж шоронд орсон, буруугүй гэд­гийг хүмүүст мэдрүүлнэ гэж боддог болсон. "Намайг су­рагч байхад Монголд тийм муухай юм болж, ээж минь хэлмэгдсэн юм" гээд л ирээ­дүйн хүүхдүүдэд үнэн түүхийг хүргэнэ.

-"Тийм муухай юм" гэд­гээ тодруулаач?
-Би бодоод л байдаг юм. Тэр том дарга нар нь гарч ирээд хүмүүстэй уулзсан бол миний ээж шоронд орохгүй байсан гэж. Бас над шиг олон хүүхдийн аав, ээж шорон гэдэг муухай газрын хаалга татахгүй байсан. Улс төр гэ­дэг муухай юмнаас болж олон аав ээж шоронд зовж байна. Бас олон хүүхэд ээжийгээ, аавыгаа санаад дүү шиг минь шөнө нь зүүдэлж, өдөр нь уйлж байна шүү дээ.

"Миний ээж шоронд бай­гаа" гэж найзууддаа хэлэх байтугай бодохоос ч хэцүү. Би ээжгүй амьдралдаа өлсч байна, даарч байна гэж ярих­гүй. Миний өлсөх, даарах ээжийн маань зовж байгаа­гийн дэргэд юу ч биш. Харин ээжийгээ санаад, бас дүүгээ өрөвдөөд маш их ганцаардаж байгаа минь л хэцүү юм.

-Лхагва, баасан гаригт "Ганц худаг"-т эргэлтийн өдөр байх аа. Ээжтэйгээ уулзах уу?
-Эгч эргэх бичиг авахаар хөөцөлдөж байгаа. Бүтвэл уулзах байх аа. Гэхдээ олон очоод байвал ээжийн минь сэтгэл үймэрчихнэ.

-Чи бас их юм бодоод байвал сайн сэтгүүлч болж, ээжийнхээ талаар хүмүүст хүргэхэд хэцүү шүү дээ?
-Тиймээ. Хэдийгээр бид гурвын амьдрал хэцүү байгаа ч би онц сурах ёстой. Тэгээд л шүд өвдсөн ч гэсэн хичээл­дээ сууж байна. Зарим теле­визүүд ээжийг минь МАХН-ын байрыг шатаасан, бусдын эд хөрөнгийг авсан мэтээр мэ­дээлээд байх юм. Тиймээс хүмүүс ээжийг минь ухаан муутай гэж бодож байгаа байх. Харин миний ээж дүү бид хоёрыг юугаар ч дутаал­гүй өдий хүргэсэн. Цагдаа нар хүүхдүүдийг зодож байхыг хараад дүү бид хоёр ээжийн нүдэнд харагдсан гэсэн. Тэ­гээд л боль гэж хэлсэн байх. Ээж шиг минь хэлмэгдсэн олон хүн шоронд байгаа. Энэ үнэнийг л ирээдүйн хүүх­дүүдэд хүргэнэ. Сэтгүүлч болох юм бол л бүх хүмүүст ээжийнхээ талаар ярьж бол­но шүү дээ.

-Чи аавынхаа талаар ерөөсөө ярьсангүй?
-Намайг жаахан, дүүг минь нялх байхад аав яваад өгсөн. Тийм болохоор юуг нь ярих вэ дээ.

-Ээжийн чинь өмгөө­лөгч давж заалдана гэж байсан. Дараагийн шатны шүүхээр ээж чинь цагаадна байх. Чи ч ингэж бодож байгаа байх?
-Одоо хоёр ч шүүхээр хэлэлцдэг гэсэн. Шүүх үнэ­нээр шүүдэг бол ээжийг ца­гаатгах байх. Гэхдээ өдөр бүр л олон хүнийг үймээнд оролц­сон гээд шорон руу авч явах юм. Олон хүн ял сонсч бай­гааг телевизээр хараад "Дүү бид хоёр шиг олон хүүхэд аавгүй, ээжгүй олон жил бо­лох нь дээ" гэж бодохоор хэцүү байдаг. Тэр хүүхдүү­дийн сэтгэл яг л бид хоёрынх шиг өвдөж байгаа.

Томчуудын ярьж байгаа цагаатгах хуулийг батал­чихвал олон дамжлагатай шүүх хурал хүлээлгүй хүүх­дүүд, аав, ээжтэйгээ уулзана шүү дээ. Бас олон ах нар ээждээ очно. Тиймээс шүүх хурал хүлээхээс илүү цагаат­гах хууль нь гараасай л гэж бодож байна.